Ebû Hureyre’den rivayete göre Resûlullah ﷺ buyurdu ki: Melekul Mevt Musa’ın ruhunu kabzetmek için gönderilmişti. Musa’ya geldiği zaman, Ona tokat vurup, melekul mevt’in bir gözünü çıkarmıştı. Melekul mevt Rabbine dönerek: “Beni öyle bir kula gönderdin ki, ölümü istemiyor.” Allah tekrar ona gözünü iade etmişti.” ( Buhârî, 2/113 ; Müslim, 4/1843 )
İbn Huzeyme der ki: “Bazı bidatçiler bu hadisi reddederek şöyle demişlerdir: Şayet Musa ölüm meleğini tanımış ise o, onu hafife almış demektir. Eğer onu tanımamış idiyse neden gözünü çıkardığından ötürü Musa’ya kısas uygulanmadı?”
Açıklama:
Allah , Mûsâ’ ya ölüm meleğini gönderdiğinde tam o sırada ruhunu kabzetmeyi murat etmemişti. Ölüm meleği onu denemek üzere gönderilmişti. Musa’nın ölüm meleğinin gözüne tokat indirmesi ise, ona iznini almadan evine girmiş bir insan olarak gördüğünden dolayıdır. Onun ölüm meleği olduğunu bilmiyordu. Şeriat koyucu da Müslümanın evine izinsiz bakan kimsenin gözünü çıkarmayı mubah kılmıştır.
Melekler İbrahim’e ve Lût’a da insan suretinde gelmişler ve ilk anda onları tanımamışlardı. Eğer İbrahim onları tanımış olsaydı onlara yiyecek ikram etmezdi.
Şayet Lût onları tanımış olsaydı, kavminin onlara zarar vereceğinden korkmazdı.
Hattâbi, ibn Huzeyme’nin açıklamalarını özetledikten sonra şunları da eklemektedir:
Musa’nın onu kendisinden bu şekilde uzaklaştırmak istemesi, tabiâtı itibariyle hiddetli birisi oluşundandır. Diğer taraftan Allah ölüm meleğine gözünü tekrar iade etti ki, Musa da o meleğin Allah tarafından geldiğini bu yolla bilsin. Bundan dolayı o vakit Musa’nın teslimiyet gösterdiğini anlıyoruz.
Bu hadisi sırf akıl terazisine vurarak mantık dışı bularak reddediyorlar. Oysa elbette ilmi bir açıklaması var.
1- Bu hadis âlimlerin kabul ettikleri ve teslim oldukları bir hadistir. Çünkü sağlam ve emin raviler tarafından nakledilmiş, sıhhatine inanılarak sahih hadis kitaplarına alınmıştır. Hadisi rivayet edenler Buhârî, Müslim, Nesâî, Ímam Ahmed, ibn Hibbân, Abdurrezzak ve
Ibn Kuteybe’dir.
2- Hadisin sıhhatinde şüphe vardır veya illetlidir diyenler, hadis metninin neresinde illet olduğunu ve hangi hadis âliminin bunu söylediğini ispat etmelidir.
3-Bu rivayette geçen kıssa, aynen İbrahim’in imtihan olunması gibi, Musa hakkında da bir imtihan söz konusudur.
4- Musa’nın meleğin gözünü kör etmesi, onun melek olduğunu bilmediği içindir. Eğer ilk merhalede onun melek olduğunu bilseydi
bunu yapmazdı. Kaldı ki bu Musa hakkında garip değildir. Kur’an’da onun bir Kıpti’ye vurmak suretiyle öldürdüğü geçmektedir.
5 – Kişi evinde bilmediği bir kimse görünce onu defetmek için eliyle bir gözü Kör etmesi caizdir. Dolayısiyla onun için de bu mubah olmuştur. Binaenaleyh bu Kasten olmamış, bir savunma neticesinde meydana gelmiştir. Bizim dinimizde Evin kapı deliğinden evde olanı tecessüs edebilmek için bakan kişinin gözüne batırmak, dinimizin cevaz verdiği bir şeydir.
6 – Meleğin ikinci gelişinde Musa onun melek olduğunu belli bir alâmet ile anlayarak teslim olmuştur.
7 – Hadis Israiliyattan değildir. Bilakis Resûlullah’a kadar ref edilmiştir. Bu hadisi hemmam ibn Munebbih ve başkaları da rivâyet etmişlerdir. Şayet İsrailiyat olsaydı hadis âlimleri bunu illa ki beyan ederlerdi.
8 – Hadisin itikad ve amel yönünden bir ilgisi olmadığını söyleyenlere şu cevap verilir:
A) Burada gaybe iman etmek, Cenab-ı Hakk’ın istediği kişiyi imtihan etmesi söz konusudur.
B) Resûlullahın verdiği tafsilat çerçevesinde bu gibi İsrailiyatın zikredilmesi, ümmetle önceki nesiller arasında bir bağ kurmak ve ibret aldırmak maksadıyladır.
C) Musa bile, insan tabiatının icabı olarak keşfedilmesi istenmiştir.
D) Bu hadisten, Mukaddes topraklarda ölmenin fazileti çıkmaktadır. Çünkü hadiste Musa, Mukaddes toprağa yaklaştırılmasını istemiştir.
E) Hadisten, ölüm meleğinin bir insan suretinde temessul edebileceği çıkmaktadır.
F) Sonra Musa’nın o an ölümü istememesi fıtri bir durumdur. Her insanda bu his vardır.
Evlere izinsiz giren hakkındaki hüküm
Enes İbn Malik’ten rivayet edildiğine göre, bir bedevi Resûlullah’ın ﷺ evine gelip, gözünü kapı aralığına dikti; ( İçeri baktı )
Bunun üzerine Resûlullah ﷺ bir çubuk yahut sivri bir odun alıp, bedevinin gözünü oymak için onu kast etti de, bedevi gitti;
Sonra Resûlullah şöyle buyurdu; ” Dikkat et, eğer yerinde duraydı gözünü oyardım “ ( İmam Buhârînin derlediği Ahlâk hadisleri )
Bir insanın evine izinsiz girmeyi bırakın kapı aralığından gözleriyle içeriye bakmak bile caiz değilken;
“Musa’nın evinden içeriye izinsiz giren birinin gözünü çıkarmak saçmalığı kabul edilemez. Bir Peygamber, Allah’ın gönderdiği bir meleğe nasıl tokat atabilir ve gözünü çıkarabilir? “ sorusunu soranlar, durumu anlamak yerine kendi mantıklarına yatan sonucu çıkarmaya çalışıyorlar.
Musa’ya, ölüm meleğinin bu şekilde gelmesi ve onun da tanıyamaması bir imtihan gereği de olabilir. Tam olarak beyan edilmeyen hususlarda ileri geri konuşmak da doğru değildir.