Ebû Hüreyre’den ( radıyallahu anh ) rivayet edildiğine göre Resûlullah ( sallallâhu aleyhi ve sellem ) şöyle buyurdu:
– “Gıybet nedir, bilir misiniz?”
– Allah ve Resûlü daha iyi bilir, dediler. Hz. Peygamber ﷺ
– “Gıybet, din kardeşini hoşlanmadığı bir şey ile anmandır” buyurdu.
– Söylenen ayıp eğer o kardeşimde varsa, ne dersiniz?” diye soruldu.
– “Eğer söylediğin şey onda varsa gıybet ettin; yoksa, o zaman ona iftira ettin demektir,” buyurdu.
(Müslim, Birr 70. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 35; Tirmizî, Birr 23)
Gıybet değişik şekillerde gerçekleşebilir;
🔹 İnsanın bedeni ile ilgili kusurlarını söylemek;
Bir kişi hakkında; Kördür, topaldır, keldir,
Şaşıdır, kısa boyludur, uzun boyludur ve çirkindir. Gibi kişinin duyduğunda hoşlanmayacağı kusurlarını söylemek gıybettir.
🔸 İnsanın elbisesi ile ilgili kusurlarını söylemek;
Bir kimse hakkında; Ayakkabıları yırtıktır.
Üstü başı berbat gezer, elbisesi eskidir. Gibi kişinin duyduğunda hoşlanmayacağı kusurlarını söylemek gıybettir.
🔹 Dünya işleri ile ilgili kusurlarını söylemek;
Bir kimse hakkında; Terbiyesizdir, çok yer,
Çok uyur, ailesi çok gezer, evi temiz değildir.
Gibi kişinin duyduğunda hoşlanmayacağı kusurlarını söylemek gıybettir.
🔸 Ahlâkı ile ilgili kusurlarını söylemek;
Bir kişi hakkında; Kötü huyludur, acizdir,
Zayıftır, korkaktır, cimridir, öfkelidir.
Gibi kişinin duyduğunda hoşlanmayacağı kusurlarını söylemek gıybettir.
🔹 Adaleti ile ilgili kusurlarını söylemek; Bir kimse hakkında; Annesi hizmetçidir, babası çöpçüdür,
Kapıcıdır, çiftçidir, ayakkabı boyacısıdır.
Gibi kişiyi küçük düşürücü kusurlarını söylemek gıybettir.
🔸 Din işleri ile ilgili kusurlarını söylemek;
Bir kimse hakkında; Fasıktır, yalancıdır,
Anne babasına itaat etmez, zalimdir,
Namaza tembeldir, daha Fatiha’yı bile düzgün okuyamıyor, üçkâğıtçıdır, helal ve harama aldırmaz.
Gibi kişinin duyduğunda hoşlanmayacağı kusurlarını söylemek gıybettir.
Allah Resûlü ﷺ buyurdu: “Kişiye, yalan olarak, her duyduğunu anlatması yeter!” (Müslim, Mukaddime 5)