Kelime olarak “Gidilen ve takip edilen yol” Manasına gelen “Mezhep” bir dinin itikada veya amele dair esaslarının bir sistem dahilinde ortada korunmasıdır. Mezhep, Dinin delilerine dayalı olarak, usûlü’d-din (Dinin asılları) veya,
furûu’d-din’e (Dinin furuuna) ait esaslarının tespit edilmesi veya bunların hükümlerinin çıkarılması için ilmi dirayetinin büyüklüğü sebebiyle imam kabul edilen alim tarafından ortaya koyulan görüşler veya bu maksatla belirlenen sistemdir. İslam’ın itikadi veya ameli sahadaki farklı düşünce ekolleri olarak kabul edilen mezhepler, genel olarak mezhep kurusu kabul edilen imam/önderin öncülüğünde oluşturulan sistemli görüşleri veya islam’ın temel esasları konusunda ortaya konulan farklı görüşleri ihtiva eder. Dolayısıyla mezhep, genel manada bir dinde, hususi manada ise itikadi veya ameli meseleler etrafında Müslümanlar arasında oluşan farklı alt grupları ifade eder.
Ümmeti Muhammed’in yetmiş üç fırkaya ayrılacağını ve bunlardan birinin kurtulacağını
(Fırka-i Nâciye) beyan eden hadiste geçen “yetmiş üç” rakamı daha çok kesretten kinaye veya temel ihtilaf noktaları şeklinde anlaşılmıştır. Fırka-i Nâciye, “ebedi kurtuluşa eren fırka” manasında kullanılmıştır. Resulullah’a ﷺ “kurtulan fırka kimdir?” diye?”
Sorulunca “benim ve ashabımın yolunda olandır.” Buruyarak Kurtuluş için kendi sünnetinin yanında, ashabın yolunu da takip etmenin gerekli olduğunu belirlemiştir.
Şîa, havâri ve Mu’tezile gibi bidât fırkalar Sahabe-i kirama hürmet etmedikleri gibi onların pek çoğunu kötüleyip tekfir etmişlerdir. Hadiste ki, Fırka-i Nâciye’den olmaları mümkün değildir.
Kelime olarak “ayrılık, ayırmak ve bölmek” Gibi manalara gelen fırka,
Dilimizde, bölük, cemaat ve taife gibi insan topluluğu için kullanılmakta,
Istılah olarak ise, kendiliğine ait farklı düşünce veya inancı bulunan insan topluluğu manasına gelmektedir. Ümmetin yetmiş üç fırkaya ayrılacağını beyan eden hadis esas alınarak,
Tarih içerisinde itikadi konularda ortaya çıkan fırkalar genel olarak bu esas üzerinden incelenmiştir.